غِناء و رقص
مجید نواندیش : فقهای شیعه غناء را حرام کرده اند. آنچه مورد اختلاف است معنای این واژه می باشد. غناء را یک حقیقت عرفی دانسته اند و بسیاری از فقها تعیین مفهوم و مصداق آن را با توجه به عرف بیان کرده اند. صاحب جواهر نیز بعد از نقل چندین تعریف از غناء عنوان کرده است که مراد از غناء صدای مخصوصی است که شناخت آن به عرف واگذار شده است. فقهای گذشته تفاوتی میان موسیقی و غناء قائل نبوده اند. اما فقهای معاصر عموما دیگر چنین اعتقادی ندارد[1].
بنده فکر نمی کنم اینطور بوده باشد. درباره آواز خوش روایاتی وجود دارد که صدای زیبا را تحسین کرده است. اذان، توصیه به خواندن قران با صدای زیبا و قرائت و ترتیل و ... جزء توصیه و بخش های دین اسلام می باشد. پیامبر اکرم (ص) می فرماید: از زیباترین زیبایی ها، موی زیبا و نغمه صدای زیبا است.[2][3]
در میان تعاریف مختلفی که برای غناء ذکر شده است. آنچه علی الظاهر مورد توجه و تایید پروردگار و ملائکه می باشد. این است که غناء آواز خوش است که طرب انگیزد[4] و مراد از طرب، سبکی است که به سبب آن شدت اندوه یا خوشحالی بر انسان عارض می شود[5] بنا بر قول نخست، آواز باید بالفعل در همه یا بعض شنوندگان ایجاد طرب کند[6].
بعضی دیگر طرب را به حالت سبک عقلی گفته می شود که در اثر شنیدن آواز یا آهنگ در نفس آدمی پدید می آید و او را از حد اعتدال خارج می کند و در مورد موسیقی(آهنگی که از آلات پدید آید) نیز اکثر فقها نوعی را که «لهوی» باشد حرام می دانند و بعضی استماع موسیقی مطرب را حرام می دانند[7].
بعضی دیگر موسيقي غنائي را هرگونه آهنگي دانسته اند كه به لحاظ شكل يا محتوا موجب تحريك شهوت و متناسب با مجالس گناه است . اين گونه موسيقي , گاهي آرامش تخديرگونه براي اعصاب دارد و گاهي هيجانات ناهنجار براي روان در پي دارد. موسيقى همراه با مضامين لهوى كه به گونهاى موجب فساد اخلاق و انحراف اذهان است مانند ترانه هاى عاشقانه و اشعارى كه در وصف زن، شراب و غيره است و از همين قسم است اشعارى كه به هر نحو موجب ترويج باطل و مخالفت با حق باشد مانند توهين به مقدسات و يا در جهت تاييد كفر و شرك و نظامهاى فاسد و سردمداران آن باشد[8].
پروردگار می فرمایند:
اما غناء آن است که عموم را از خود بیخود نماید. به وجد و سرور بیش از حد در آورد. در زمان های مختلف متفاوت است. احکام آن بیان خواهد شد. اما آنچه که مختص مجالس لهو به معنای مجالس فساد آور و خوش گذرانی باشد. نیز حرام است. امروزه آنچنان موضوعیت ندارد. ممکن است بعدا موضوعیت پیدا کند. تمام.
ملائکه از جانب پروردگار می گویند:
می گویند موسیقی، کنسرت، آزاد است. اما موسیقی های تند و هیجان انگیز بالا بطور مثال راک را حرام می کنند برای جوانان. تشخیص را بر عهده خود شخص می گذاریم. موسیقی هایی که انسان را از حال خود بیخود می کند حرام است. گوش کردن موسیقی های آرامش بخش روح و روان مستحب است و توصیه می شود. همچنین گوش کردن به موسیقی در هنگام ناراحتی و دپرس بودن توصیه و مستحب است. گوش کردن به موسیقی های شاد خوب است.
بنظر اسلام، شهوت جنسی غریزه قدرتمندی در انسان می باشد که این غریزه قدرتمند نیاز به تحریک بیشتر و پرخوری ندارد. دستورات اسلام در این موارد و بطور کلی در زمینه اخلاقی جامعه شناسانه و با در نظر گرفتن تاثیر موارد بر عموم جامعه نه اقلیت و افراد خاص می باشد. از نظر اسلام آنچه تحریک کننده شهوت برای عموم جامعه باشد حرام است.
ملائکه از جانب پروردگار می گویند:
خوانندگی زن آزاد می شود، در گذشته تحریک آمیز برای عموم بوده است. امروزه برای عموم تحریک آمیزی را از دست داده است.
ملائکه از جانب پروردگار می گویند:
کنسرت رفتن توصیه می شود و مستحب است. چیز خوبی است. باعث ایجاد حس خوبی در شرکت کنندگان می شود. مجالس نمایش هنری انواع رقص بلامانع است. چون باعث کاهش تحریک پذیری مردان و افزایش قدرت بازدارندگی می شود. اما مجالس رقص در حالت لهو و لعب یا مجالس رقص شهوت آلود حرام است کماکان. پخش رقص های تحریک کننده برای عموم و شهوت آلود نیز از طریق رسانه ها حرام است.
ملائکه از جانب پروردگار می گویند:
رقص حرام بوده است، الان حرام نیست. بعنوان هنر آزاد است. بدلیل افزایش سرعت زندگی و نیاز به ریشارژ شدن سریع بشر. اما رقاصی بعنوان یک شغل و حرفه و پول در آوردن از رقص حرام است. آسیب زننده به زن و روحش می باشد. میگویند مفید نیست. زن احساس می کند از بدنش دارد می بخشد. همچنین حرفه و شغل مدلینگ بدلیل آسیب هایی که به خود وارد می کنند برای حفظ مدل بودن حرام است.
لهو و لعب
لهو و لعب را حرکت پوچ و بی معنا که صرفا برای کشتن وقت فراغت باشد و هیچ ثمری برای دین و دنیا نداشته باشد دانسته اند[9]. لهو اقسامی دارد. بعضی اقسام لهو حرام، بعضی مباح و بعضی مکروه و بعضی مستحب است. در حدیث داریم:
هر سرگرمی که سبب شادی روح شود و در عین حال از مصادیق لهو حرام و مکروه نباشد لهو مباح گفته می شود [11]. سرگرمی و مشغولیتی که سبب رسیدن به کارهای مهم شود یا به خودی خود مستحب باشد را لهو مستحب گفته اند. امام باقر (ع) می فرماید: سرگرمی مومن در سه چیز است: لذت بردن از همسر و شوخی با برادران دینی و نماز شب[12] [10].
امیرالمومنین (ع) می فرماید: تمام عمر خود را با بطالت و تفریح سپری نکن که نتیجه اش آن است که برای جهان آخرت هیچ توشه ای نیندوخته باشی[13].
ملائکه از جانب پروردگار می گویند:
مشغول بودن به بازی کامپیوتری لهو و لعب بوده و از امور بیهوده محسوب می شود و مکروه است. پرداختن به آن بطور جدی، حرام است. مگر آن که در جهت اهداف سودمند همچون تقویت تمرکز، حافظه و غیره صورت گیرد. تمام.
لازم به ذکر است که فعالیت تجاری در زمینه تولید بازی های کامپیوتری و ... طبق نظر ملائکه ممنوع نمی باشد.
ملاهی و مناهی
یکی از کلمات مترادف با لهو، ملاهی می باشد که آن را آلات و ادوات لهو و لعب گفته اند[14].
اصطلاح کامل همراه با ملاهی، ملاهی و مناهی می باشد. مناهی را در لغت کارهایی گفته اند که شرعا و عرفا منع و نهی شده است[15].
ملائکه از جانب پروردگار می گویند:
آنچه عرف نهی کند ما هم نهی می کنیم.
پروردگار می فرمایند:
آلات موسیقی حلال و مجاز است. در گذشته عرفا مایه بطالت، خوش گذرانی بیهوده و وقت گذرانی محسوب می شده اند. امروزه اینطور نیست. هنر محسوب می شوند. تمام.
پوشش
در مقاله عفت و حجاب[16] اعلام شد که دیگر نیازی به حجاب نیست. همچنین در مقاله محدوده اجبار و اختیار، اجبار نمودن احکام اختیاری و فردی دین را از جمله موارد طغی دانستم. اما پروردگار و ملائکه بنا بر مصلحت امروز و کنونی جامعه معتقدند، بعضی از پوشش ها را می توان تشویق و تبلیغ شر محسوب نمود و آن ها را حرام و همچنین توسط حکومت اسلامی ممنوع و مستحق تعزیر اعلام نمود. احکام این پوشش ها بعدا با گذشت زمان و در جامعه واقعی با اخذ واکنش ها و تاثیرات بر عموم جامعه اعلام می گردد. بطور اولیه می توان گفت به احتمال زیاد پوشش های انگشت نما و مدها و نوع پوشش های شهوت آلود برای عموم جامعه حرام و مصداق تبلیغ و تشویق به شر محسوب شده و در حکومت اسلامی مستحق تعزیر قرار می گیرد. جایگاه ذکر این مطلب در مقاله حکومت اسلامی بود. اما اینجا به منظور حفظ امانت داری و عدم فریبکاری مورد اشاره قرار گرفت.
اینکه دقیقا چه نوع پوشش هایی ممنوع و مستحق تعزیر اعلام گردد اکنون دقیقا نامشخص و در یک محیط واقعی مشخص می گردد. اما بطور مثال می توان گفت احتمالا ترکیب چکمه با دامن کوتاه ممنوع می شود، لباس هایی که حجمی و بخشی از سینه را باز بگذارند ممنوع می شود. اما پوشیدن لباس شنا برای زنان ممنوع نمی باشد. کاملا برهنه شدن توسط زنان یا کاملا برهنه کردن سینه ها برای زنان در صورتیکه با قوانین پوشش عرفی مغایرت نداشته باشد ممنوع نمی باشد. چون این ها از نظر عموم جامعه تحریک آمیز نمی باشد و دیگر قدرت تحریک کنندگی و اغوا کنندگی آنها کاهش می یابد.
مراجع
[2] کلینى، الکافی، ج 2 ، ص 615 ، چاپ چهارم ، ناشر: دارالکتب الاسلامیه، تهران ، 1407هـ ق
[3] http://www.islamquest.net/fa/archive/question/4168
[5] الصحاح (جوهری)، واژه «طرب»
[11] مجله فقه و اصول، مقاله «بررسی مسأله حرمت لهو به عنوان قاعده‌ای فقهی»، جواد ایروانی، محمد حسن حائری، ص 76.
[12] خصال، ج1، ص161
[13] آمدی، عبد الواحد بن محمد، غرر الحکم، ص ۴۶۱، ح ۱۰۵۶۲، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، قم، ۱۳۶۶ هـ ش.
[16] http://www.neeloofar.org/critic/230-majid-noandish/1825-270397.html
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر