اشکالات، خشونت در قران(6)

آیه انفال 12

إِذْ يُوحي‏ رَبُّکَ إِلَي الْمَلائِکَةِ أَنِّي مَعَکُمْ فَثَبِّتُوا الَّذينَ آمَنُوا سَأُلْقي‏ في‏ قُلُوبِ الَّذينَ کَفَرُوا الرُّعْبَ فَاضْرِبُوا فَوْقَ الْأَعْناقِ وَ اضْرِبُوا مِنْهُمْ کُلَّ بَنانٍ

هنگامى كه پروردگارت به فرشتگان وحى مى‌كرد كه من با شما هستم، پس كسانى را كه ايمان آورده‌اند ثابت‌قدم بداريد. به زودى در دل كافران وحشت خواهم افكند. پس، فراز گردنها را بزنيد، و همه سرانگشتانشان را قلم كنيد.

مجید نواندیش : مخالفان اسلام اینگونه ترجمه کرده اند:

و آنگاه را که پروردگارت به فرشتگان وحی کرد: من با شمایم. شما مؤمنان را به پایداری وادارید. من در دلهای کافران بیم خواهم افکند. بر گردنهایشان بزنید و انگشتانشان را قطع کنید.

شان نزول آیه مربوط به غزوه بدر نخستین رویارویی بزرگ میان مسلمانان با مشرکان مکه است. تفسیر نمونه می گوید سپس فرمانی را که در میدان بدر به وسیله پیامبر صلّی اللّه علیه و آله به مسلمانان داده بود، به یاد آنها می‌آورد، و آن این بود که هنگام نبرد با مشرکان از ضربه‌های غیر کاری بپرهیزید و نیروی خود را در آن صرف نکنید، بلکه ضربه‌های کاری بر پیکر دشمن فرود آرید «ضربه بر بالاتر از گردن، (بر مغزها و سرهای آنها) فرود آرید»[1]

علامه طباطبایی میگوید مراد از اینکه فرمود «بالاى گردن‏ها را بزنید» این است که سرها را بزنید، و مراد از «کُلَّ بَنانٍ» جمیع اطراف بدن است، یعنى دو دست و دو پا و یا انگشتان دست‏هایشان را بزنید تا قادر به حمل سلاح و به دست گرفتن آن نباشند[2].

آیات 10-14 مربوط به جنگ بدر و قبل از شروع آن نازل شده است. از محتوای آیات هم این شان نزول کاملا مشخص است. برای درک بهتر ترجمه آیات 11 – 14 آورده می شود:

11) [ به یاد آورید ] هنگامی را که [ خدا ] خوابِ سبک آرامش بخشی که از جانب او بود بر شما مسلّط ساخت ، و از آسمان بارانی بر شما فرو ریزانید تا شما را با آن پاک گرداند ، و وسوسه شیطان را از شما بزداید و دلهایتان را محکم سازد و گامهایتان را بدان استوار دارد. 

12) هنگامی که پروردگارت به فرشتگان وحی می کرد که من با شما هستم ، پس کسانی را که ایمان آورده اند ثابت قدم بدارید. به زودی در دل کافران وحشت خواهم افکند. پس ، فراز گردنها را بزنید ، و همه سرانگشتانشان را قلم کنید. 

13) این [ کیفر ] بدان سبب است که آنان با خدا و پیامبر او به مخالفت برخاستند ، و هر کس با خدا و پیامبر او به مخالفت برخیزد قطعاً خدا سخت کیفر است. 

14) این [ عذاب دنیا ] را بچشید ، و [ بدانید که ] برای کافران عذاب آتش خواهد بود. 

آیه 12، بواقع آموزش نحوه شمشیرزنی به مسلمانان در اولین غزوه پیامبر بوده است. همچنین محکم ساختن دل های مسلمانان و رفع ترس آن ها بخاطر قلت نیرو نسبت به دشمن و نیز تهییج آنها در امر قتال با کافران و مشرکان می باشد. این ها همه آیاتی است که قبل از جنگ بدر و شروع آن نازل شده است.

در همین جنگ بدر، در ابتدا، آیه 61 سوره انفال هم نازل شده است:

و اگر دشمنان به صلح و مسالمت تمایل داشتند تو نیز مایل به صلح باش و کار خود به خدا واگذار که خدا شنوا و داناست.

آیه نساء 89

وَدُّوا لَوْ تَکْفُرُونَ کَما کَفَرُوا فَتَکُونُونَ سَواءً فَلا تَتَّخِذُوا مِنْهُمْ أَوْلِياءَ حَتَّي يُهاجِرُوا في‏ سَبيلِ اللَّهِ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَخُذُوهُمْ وَ اقْتُلُوهُمْ حَيْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ وَ لا تَتَّخِذُوا مِنْهُمْ وَلِيًّا وَ لا نَصيراً

همان گونه که خودشان کافر شده اند ، آرزو دارند [ که شما نیز ] کافر شوید ، تا با هم برابر باشید. پس زنهار ، از میان ایشان برای خود ، دوستانی اختیار مکنید تا آنکه در راه خدا هجرت کنند. پس اگر روی برتافتند ، هر کجا آنان را یافتید به اسارت بگیرید و بکشیدشان و از ایشان یار و یاوری برای خود مگیرید.

مخالفان اسلام، تقطیع می کنند. آیه بعد مربوط به همین آیه می باشد و استثنائات را مشخص می کند. آیه 90 سوره نساء:

مگر کسانی که با گروهی که میان شما و میان آنان پیمانی است ، پیوند داشته باشند ، یا نزد شما بیایند در حالی که سینه آنان از جنگیدن با شما یا جنگیدن با قوم خود ، به تنگ آمده باشد. و اگر خدا می خواست ، قطعاً آنان را بر شما چیره می کرد و حتماً با شما می جنگیدند. پس اگر از شما کناره گیری کردند و با شما نجنگیدند و با شما طرح صلح افکندند ، [ دیگر ] خدا برای شما راهی [ برای تجاوز ] بر آنان قرار نداده است.

در این آیه افرادی که با مسلمانان نمی جنگند، جزء استثنائات می باشند.

درباره شان نزول آیه 89 گفته اند اين آيه درباره دو قبيله اشجع و بنو ضمرة نازل شده، بدين شرح كه هنگامى كه رسول خدا صلى الله عليه و آله براى جنگ حديبيه از مدينه بيرون رفت از نزديكى شهرهاى آنان گذشت و نيز قبلاً بنوضمرة را از نيت خود آگاه ساخته بود ولى اصحاب رسول خدا صلی الله علیه و آله گفتند: يا رسول الله اگرچه ما به طائفه بنوضمرة نزديك شده ايم ولى مي‌ترسيم با ما مخالفت نمايند و بر ضد ما با مشركين قريش همدست شوند.

پيامبر فرمود: طائفه بنوضمرة به عهد و پيمان خويش وفادارتر از ديگرانند و نيز افرادى نيكوكار نسبت به والدين بوده و در صله ارحام كوشا مى باشند، از طرفى طائفه اشجع كه هم‌پيمان و هم‌سوگند با طائفه بنوضمرة بودند و شهرهاى آن‌ها نزديك يكديگر بوده دچار قحطى و گرانى شده بودند، به طرف بنوضمرة كه در فراوانى و ارزانى نعمت بودند، رفتند.

وقتى كه موضوع رفتن آن‌ها به گوش پيامبر رسيد به عنوان احتياط از نكته نظر احتمال همبستگى اين دو طائفه بر ضد مسلمين آماده جنگ با آنان گرديد، سپس اين آيه نازل شد و پس از نزول اين آية طائفه اشجع به وسيله نزول آيه 90 يعنى آيه بعدى استثناء گرديد[3].

متاسفانه تفسیر نور آقای قرائتی نتیجه گیری کرده است: منافقان كارشكن و توطئه‌گر، بايد اعدام و سركوب شوند و براى اين كار، جامعه‌ى اسلامى بايد قدرتمند باشد. علامه طباطبایی از قول ابن عباس در تفسیر آیه 89 گفته است: این آیه را سوره برائت نسخ کرده، آنجا که می‏فرماید: فاذا انسلخ الاشهر الحرم فاقتلوا المشرکین حیث وجدتموهم

تفسیر نمونه آیه 89 را درباره منافقین دانسته است. نویسنده گفته ممکن است سوال شود سیره پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم) درباره منافقان این بوده که هیچگاه دستور قتل آنها را صادر نمى کرد مبادا دشمنان او را متهم به کشتن یارانش کنند و یا بعضى از این مسئله سوء استفاده کرده ، با افرادى که خرده حساب داشتند به عنوان منافق بودن درآویزند و آنها را به قتل برسانند. پاسخ : باید توجه داشت که سیره پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم) تنها در مورد منافقان مدینه و مانند آنها بوده است که به ظواهر اسلام عمل مى کردند و مبارزه صریحى با اسلام و مسلمین نداشتند اما کسانى که مانند منافقان مکه همکارى روشنى با دشمنان اسلام داشتند مشمول این حکم نبودند. عمده دلیل درباره اینکه درباره منافقان دانسته اند، آیه قبل از آن است که درباره منافقین می باشد[4].

مراجع

[1] http://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_12_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%84#%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D8%AF%D9%87%20%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1%20%D9%86%D9%85%D9%88%D9%86%D9%87

[2] http://tadabbor.org/?page=tadabbor&SOID=8&AYID=10,11,12,13,14&TPIV=T1

[3] http://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_89_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%A1

[4] http://tadabbor.org/?page=tadabbor&SOID=4&AYID=89,90,91,92,93&TPIV=T3