190)
وَ قاتِلُوا في سَبيلِ اللَّهِ الَّذينَ يُقاتِلُونَکُمْ وَ لا تَعْتَدُوا إِنَّ
اللَّهَ لا يُحِبُّ الْمُعْتَدينَ
191)
وَ اقْتُلُوهُمْ حَيْثُ ثَقِفْتُمُوهُمْ وَ أَخْرِجُوهُمْ مِنْ حَيْثُ
أَخْرَجُوکُمْ وَ الْفِتْنَةُ أَشَدُّ مِنَ الْقَتْلِ وَ لا تُقاتِلُوهُمْ عِنْدَ
الْمَسْجِدِ الْحَرامِ حَتَّي يُقاتِلُوکُمْ فيهِ فَإِنْ قاتَلُوکُمْ
فَاقْتُلُوهُمْ کَذلِکَ جَزاءُ الْکافِرينَ
192)
فَإِنِ انْتَهَوْا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحيمٌ
193)
وَ قاتِلُوهُمْ حَتَّي لا تَکُونَ فِتْنَةٌ وَ يَکُونَ الدِّينُ لِلَّهِ فَإِنِ
انْتَهَوْا فَلا عُدْوانَ إِلاَّ عَلَي الظَّالِمينَ
194)
الشَّهْرُ الْحَرامُ بِالشَّهْرِ الْحَرامِ وَ الْحُرُماتُ قِصاصٌ فَمَنِ اعْتَدي
عَلَيْکُمْ فَاعْتَدُوا عَلَيْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدي عَلَيْکُمْ وَ اتَّقُوا
اللَّهَ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقينَ
190) و در راه خدا با آنان که به جنگ و دشمنی شما
برخیزند جهاد کنید ، لکن از حد تجاوز نکنید که خدا متجاوزان را دوست ندارد.
191) و هر کجا مشرکان را یافتید به قتل رسانید و آنان را از همان وطن که
شما را آواره کردند برانید ، و فتنه گری ( آنان ) سخت تر و فسادش بیشتر از جنگ و
کشتار است ، و در مسجد الحرام با آنها جنگ مکنید مگر آنکه پیشدستی کنند ، در این
صورت رواست که در حرم آنها را به قتل برسانید ، چنین است کیفر کافران.
192) پس اگر دست ( از شرک و ستم ) بدارند ( از آنها
درگذرید که ) خدا آمرزنده و مهربان است.
193) و با کفار جهاد کنید تا فتنه و فساد از روی زمین
برطرف شود و دین خدا حاکم باشد و بس ، و اگر ( از فتنه ) دست کشیدند ( با آنها
عدالت کنید که ) تجاوز جز بر ستمکاران روا نیست.
194) ماه های حرام را در مقابل ماه های حرام قرار دهید
، که اگر حرمت آن را نگاه نداشته و با شما قتال کنند شما نیز قصاص کنید. هر که به
ستم بر شما دست دراز کند او را از پای در آورید به قدر ستمی که به شما رسانده است
، و از خدا پروا کنید و بدانید که خدا با پرهیزکاران است.
مجید نواندیش : مخالفان
اسلام، آیه 191 یا آیه 193 را بیان می کنند. در رابطه با آیه 191 تقطیع انجام می
دهند. آیه 192 مرتبط با آیه 191 می باشد.
فَإِنِ
انْتَهَوْا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحيمٌ
همچنین
آیه 194 هم در ارتباط با آیه 193 می باشد.
....
هر که به ستم بر شما دست دراز کند او را از پای در آورید به قدر ستمی که به شما
رسانده است ، و از خدا پروا کنید و بدانید که خدا با پرهیزکاران است.
همچنین مشخص است که محتوای آیه در رابطه با
مشرکان مکه است. علی الخصوص در آیه 191 که می گوید اخرجوهم من حیث اخرجوکم. از
جایی که شما را بیرون راندند، بیرون رانید.
در
رابطه با آیه 190 و 191، در مجمع البیان شان نزول های متفاوت بیان شده است:
از ابن عباس و قتادة چنين روايت كنند: كه آيه مزبور
در صلح
حديبيه نازل گرديد، بدين شرح كه پيامبر با اصحاب خود كه
در حدود هزار و چهارصد نفر بودند به قصد عمره خواستند به مكه وارد شوند در حديبيه مشركين مانع شدند
به ناچار نحر هدى را در حديبيه انجام دادند. سپس با مشركين چنين صلح نمودند كه آن
سال را وارد نشوند و سال بعد بيايند. سال بعد پيامبر با تجهيز كامل با اصحاب خود
حركت كردند كه عمره قضا را بجاى آورند ولى مى ترسيدند كه مشركين به عهد خود وفا
ننموده و باز مانع ورود آنها بشوند و بالنتيجه كار به جنگ و ستيز منجر گردد و در
عين حال رسول خدا جنگ در ماه حرام را كراهت داشت تا اين كه اين آيه نازل گرديد.
ربيع بن ان و عبدالرحمن بن زيد بن اسلم گويند:
اين آيه نخستين آيه اى است كه درباره قتال و نبرد وارد گرديده و بعد از نزول اين
آيه پيامبر با كسانى كه قصد جنگ داشتند، جنگ مي‌نمود و با كسانى كه از جنگ كردن
خوددارى مي‌كردند؛ جنگ نمي‌كرد تا اين كه آيه «فَاقْتُلُوا الْمُشْرِكِينَ حَيْثُ
وَجَدْتُمُوهُمْ» نازل گرديد و اين آيه را نسخ نمود چنان كه جبائى و حسن بصرى نيز
به اين عقيده معتقدند ولى ابن عباس و مجاهد و عمر بن عبدالعزيز معتقدند كه آيه
مزبور نسخ نشده و به محكمى خود باقى است.[1] این همان اعتقاد به نسخ آیات می باشد که این
اعتقاد رد گردید. طبق این اعتقاد، یعنی عبارت ان الله لایحب المعتدین، نسخ شده
است. در حالیکه این عبارت دایمی بنظر می رسد. خداوند بطور کلی متجاوزین را دوست
ندارد.
بواقع در فرضیه نسخ که قبلا اشاره شد، طبق شان
نزول ربیع و عبدالرحمن، آیه 190 اولین آیه نازل شده درباره قتال می باشد. بعدا با آیه
191 نسخ شده است. بنده معتقدم این آیات همگی متصل می باشند و بنظر یکباره نازل شده
باشند.
علامه طباطبایی درباره آیه
191 می گوید از ظاهر کلام برمى آید که سیاق آیه شریفه با
آیات بعدش یک سیاق است و همه یک دفعه نازل شده اند[2]. آیه 191، با کلمه "و" شروع می
شود. بنابراین ادامه آیه قبل می باشد. وقتی دو آیه درباره یک موضوع هستند. بین آن
ها حروف ربط وجود دارد. بررسی شان نزول، نشان دهنده به یکباره نازل شدن آنها می
باشد، بواقع بین این آیات اتصال وجود دارد. تقطیع اشتباه و استخراج معانی
با باهم در نظر گرفتن آن ها باید صورت بگیرد.
اگر به آیه 194 دقت شود. در
آن سخن به والحرمات اشاره شده است. آقای صفوی بر اساس تفسیر المیزان این آیه را
چنین ترجمه کرده است:
اگر آنان در ماه حرام با شما جنگ را آغاز کردند
شما نیز با آنان بجنگید ، زیرا ماه حرام در برابر ماه حرام است ، و اگر حرمت
مکّه و مسجدالحرام و ماه های حرام را شکستند شما نیز حرمت آنها را نادیده انگارید
که حرمت ها قابل تلافی است . پس هر کس بر شما تعدّی کرد ، شما نیز به مثل آن
بر او تعدّی کنید ، و از خدا پروا نمایید و در مقابله به مثل از حدّ تجاوز نکنید .
و بدانید که خدا با پرواپیشگان است.
تفسیر المیزان می گوید حرمات جمع حرمت می باشد و آن چیزی است
که هتک آن حرام و تعظیم وبزرگداشت آن واجب باشد و منظور از حرمات در اینجا حرمت ماههای
حرام وحرمت حرم مکه و مسجد الحرام می باشد[2]. بنظرم این آیه، در حال توضیح علت اجازه
قتال در ماههای حرام و همچین مسجد الحرام، در صورتیکه آنان شروع به قتال
کنند، می باشد. در آیه 191 ممنوعیت پیشدستی در قتال با کافران در مسجد الحرام (که
حرمت دارد) بیان شد. در آیه 194 درباره الحرمات سخن گفته می شود بنابراین این آیات
همه دارای پیوستگی می باشند. همچنین اگر دقت کنید، کلمه فتنه هم در آیه 191
و هم در آیه 193 آورده شده است و تکرار شده است. این نشان از بهم پیوستگی این آیات
دارد.
درباره شان نزول آیه 194 شیخ طوسی گوید:
حسن بصرى گويد: مشركين به رسول خدا صلى الله عليه و آله گفته بودند، آيا
نبرد و جنگ با ما را در ماه‌هاى حرام نهى نموده اى؟ پيامبر فرمود: بلى، سپس مشركين
در صدد برآمدند كه با مسلمين به نبرد پردازند و اين آيه نازل گرديد، مجاهد گويد:
قريش افتخار مي‌كردند كه مانع از ورود رسول خدا صلى الله عليه و آله به مكه گرديدند ولى خداوند در ماه ذی القعده سال بعد رسول خدا را براى انجام عمره
به مكه فرستاد چنان كه ضحاك و قتادة و ربيع و ابن زيد نقل نمايند و از امام محمدباقر عليه‌السلام و ابن عباس نيز چنين
روايت گرديده است[3].
با توجه به شان نزول ذکر شده برای آیه 194، 190 و
191 مشخص است که شان نزول مربوط به سال بعد از صلح حدیبیه بوده است که در آن پیامبر
اسلام با اصحاب برای حج عمره به مکه رفته اند. محتوای آیات هم کاملا با شان
نزول منطبق است. در آیات سخن از امکان وقوع جنگ و قتال در مسجد الحرام سخن
گفته شده است. بنابراین احتمال فراوان، این آیات (191-194) بهم پیوسته، مرتبط می
باشند و دارای ترتیب نزولی پیوسته می باشند. ملائکه غیررسمی جمله پیشین را تصدیق می کنند.
اگر از نظر تاریخی بررسی شود، سال بعد از صلح
حدیبیه پیامبر با اصحاب خود به مکه آمدند و برای انجام عمره در ماه ذی القعده سه
شب در مکه اقامت نمودند. آیات دارای بار تهدیدی و ارعاب می باشند. پیامبر
با مشرکین در صلح (صلح حدیبیه) بسر می برده است. پیامبر اسلام و اصحاب هنگام
حرکت به سمت مکه در سال بعد می ترسیدند که باز هم مشرکین مسلمانان را به مکه راه
ندهند و جنگ اتفاق بیفتد یا اینکه در مسجد الحرام هنگام حج مشرکان به مسلمانان
حمله کنند. از نظر تاریخی هیچ قتل و کشتاری روی نداده است. فقط آماده
باش دادن به مسلمانان است که تحت هر شرایطی هم در ماه حرام ، هم در مسجد
الحرام اگر مورد حمله قرار گرفتند حق جنگیدن دارند. ترغیب کردن پیامبر و
مسلمانان است برای شدت عمل به خرج دادن در قبال مکیان در صورت لزوم. در
زمانیکه احتمالا تمایل زیادی به پیکار و کشتن مکیان نداشته اند هم مسلمانان و هم
خود پیامبر اسلام. ایشان در صلح حدیبیه نشان داد که با مکیان، هم شهری و
خویشاوندان خود رئوف است.
آیه 191، با کلمه «و» شروع می شود. آیه 190 و 191 هر دو درباره یک موضوع هستند. وجود کلمه «و» آنان را بهم مرتبط می کند. گمان می کنم آیه 190، با آیات بعد متصل باشد. این یعنی آیه قبل که دستور به مقاتله با کسانی که با مسلمانان می
جنگند معتبر است و در مورد آنها کماکان صحبت می شود.
عبارت «و اقتلوهم حیث ثقفتموهم»، به معنای گشتن و جستجو کردن برای کشتن مشرکان نیست. می گوید با مشرکان مکه، آنان که با شما به پیکار پرداختند، هر جای مکه که بهشون دست یافتید، بکشیدشان. شما را از مکه اخراج کردند، اخراج کنیدشان، اما در مسجد الحرام قتال و پیکار نکنید مگر آنان شروع به قتال و پیکار کنند.
عبارت «و اقتلوهم حیث ثقفتموهم»، به معنای گشتن و جستجو کردن برای کشتن مشرکان نیست. می گوید با مشرکان مکه، آنان که با شما به پیکار پرداختند، هر جای مکه که بهشون دست یافتید، بکشیدشان. شما را از مکه اخراج کردند، اخراج کنیدشان، اما در مسجد الحرام قتال و پیکار نکنید مگر آنان شروع به قتال و پیکار کنند.
مجمع البیان می گوید فتنه به معنى قرار دادن طلا
در آتش، براى ظاهر شدن میزان خوبى آن از بدى است. تفسیر المیزان می گوید کلمه فتنه به معنای
هر عملی است که به منظور آزمودن حال هر چیزی انجام بگیرد و منظور از فتنه آیه
191 شرک به خدا و کفر به رسول و آزار و اذیت مسلمین است. یعنی همان عملی که
مشرکین مکه بعد از هجرت و قبل از آن با مسلمانان داشتند و همان شکنجه ای است که
مشرکین برای گمراه کردن مسلمانان به آنان وارد می کردند[2]. تفسیر المیزان
منظور از فتنه در آیه 193 را شرک و بت پرستی می داند. بواقع تفسیر المیزان دو
معنای متفاوت برای فتنه در دو آیه 191 و 193 بیان کرده است. مجمع البیان نیز منظور
از فتنه در آیه 193 را از
بقول ابن عباس و قتاده و مجاهد و نیز از امام صادق علیه السلام همان مشرک می داند.
بنظر بنده، فتنه هم در آیه 191 و هم در آیه
193 بدلیل پیوستگی آیات هر دو منظور یکی می باشد و منظور هم توطئه و نقشه و
امکان انجام آن در بعد توسط مشرکین مکه در راه ندادن مسلمانان و پیامبر به مکه
برای حج و یا حمله به آن ها در حین حج می باشد. معنای عام فتنه بنظرم این می باشد.
ملائکه می گویند:
بدانید منظور از فتنه شرک و کفر بصورت عام نیست.
بلکه اقداماتی بوده که در قالب شرک، زیان آور از نظر پروردگار محسوب می شده است.
پروردگار می فرمایند:
بدانید و آگاه باشید! هدف ما برافکندن شرک بصورت
بت پرستی و رایج در عربستان بود. بدانید امروزه شرک به آن صورت در دنیا بقا ندارد.
مسلمانان باسم ما، امروزه مجاز به پیکار به قصد براندازی کفر نیستند. تمام.
همانطور که در گذشته پروردگار و ملائکه اشاره
کرده اند، امروزه معتقد به استفاده از تهدید و ترساندن، قوه قهریه برای تربیت مردم
مناسب نمی دانند و معتقدند امروزه اثر معکوس بود و باعث دفع می شود.
در آیه 193، از تعبیر عدوان (تجاوز و تعدی)
استفاده شده است. تعدی و تجاوز را به ستمکاران مجاز دانسته شده است. مجمع البیان
می گوید این عین عدل و داد است و از قول قتاده، ربیع و عکرمه می گوید تعبیر عدوان
را بخاطر تعابیر عربی و اصطلاحات مورد استفاده عربها دانسته است. ملائکه غیررسمی
می گویند اینطور نیست. واقعا تعدی و تجاوز محسوب می شود. هر چند تجاوز و تعدی
به ستمکاران مجاز است.
در مَثَل می گویند جواب بدی، بدی است. عدالت
محسوب می شود ولی بهرحال فعل بدی محسوب می شود.
مراجع
[1]
http://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_190_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%D9%82%D8%B1%D9%87
[3]
http://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_194_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%D9%82%D8%B1%D9%87
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر